Το Μουσείο Καζαντζάκη ιδρύθηκε το 1983 από τον σκηνογράφο-ενδυματολόγο Γιώργο Ανεμογιάννη και βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του πατρογονικού χωριού του συγγραφέα, τη Μυρτιά (παλαιούς Βαρβάρους) του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων, στον νομό Ηρακλείου Κρήτης.
Πρόκειται για ένα βιογραφικό-λογοτεχνικό μουσείο, με πρωταρχική αποστολή του τη διαφύλαξη και προβολή του έργου και της μνήμης του Νίκου Καζαντζάκη. Στεγάζεται σε συγκρότημα τριών ανεξάρτητων κτηρίων στη θέση της πατρικής οικίας της οικογένειας Ανεμογιάννη, οικογένειας συγγενικής του συγγραφέα.
Η μόνιμη έκθεση αφορά στη ζωή και το έργο του Καζαντζάκη και ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με χειρόγραφα, επιστολές, έγγραφα, ελληνικές και ξένες εκδόσεις, φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα, θεατρικό υλικό, σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό, και ποικιλία έργων τέχνης με απεικονίσεις του συγγραφέα.
Τα εκθέματα χωρίζονται σε πέντε ενότητες: i. «Βιογραφικά στοιχεία», ii. «Το ποίημα της Οδύσσειας», iii. «Οι φίλοι και οι επιρροές», iv. «Πρώιμα έργα και θεατρικά», v. «Τα μυθιστορήματα και τα ταξιδιωτικά έργα». Αξίζει να σημειωθεί πως η μόνιμη έκθεση του Μουσείου είναι πλήρως προσβάσιμη για άτομα με κινητική ή οπτική αναπηρία.
Παράλληλα, στην Αίθουσα Προβολών του Μουσείου οι επισκέπτες όλων των ηλικιών έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν σύντομα σχετικά ντοκιμαντέρ.
Το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη ολοκλήρωσε με επιτυχία τη διαδικασία Αναγνώρισης το 2022.