Το Πρόγραμμα

Το Ελληνικό Σύστημα Αναγνώρισης και Πιστοποίησης Μουσείων

Ο φορέας

Το Ελληνικό Σύστημα Αναγνώρισης και Πιστοποίησης Μουσείων αποτελεί μία ολοκληρωμένη παρέμβαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.) που έχει ως στόχο τη βελτίωση και προσαρμογή όλων των μουσείων της ελληνικής επικράτειας στις προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα αναβάθμισης του συνόλου των ελληνικών μουσείων, τα θεμέλια του οποίου τέθηκαν το 2002 με το άρθρο 45 του ν. 3028/2002. Ο νόμος προσέγγισε για πρώτη φορά με ενιαίο και σύγχρονο τρόπο τα θέματα ίδρυσης και λειτουργίας των ελληνικών μουσειακών φορέων. Το 2020 το πλαίσιο εξειδικεύτηκε σε δύο διακριτές διαδικασίες, αυτή της Πιστοποίησης, δηλ. της ίδρυσης και λειτουργίας μουσείου από το ΥΠ.ΠΟ., και αυτή της Αναγνώρισης, η οποία απευθύνεται στα μουσεία που δεν ανήκουν στο ΥΠ.ΠΟ.

Από το 2016 έχει τεθεί σε λειτουργία η διαδικασία της Αναγνώρισης και μέχρι το 2020 είχαν ήδη υποβάλει φάκελο 32 μουσεία, εκ των οποίων είχαν αναγνωριστεί 4.

Το 2020 θεσμοθετήθηκε η Πιστοποίηση των μουσείων που ιδρύονται από το ΥΠ.ΠΟ., αποτελούν δηλαδή μέρος της οργανωτικής του δομής και για τα οποία το υπουργείο έχει την πλήρη ευθύνη της λειτουργίας τους. Το 2021 ξεκίνησε η πιλοτική εφαρμογή της διαδικασίας αυτής.

Τα ελληνικά μουσεία εισέρχονται σε έναν νέο κύκλο ζωής, που θεμελιώνεται στη σταθερή συνεργασία με το ΥΠ.ΠΟ. και στην ανανεούμενη σε τακτά διαστήματα αναβάθμισή τους. Βασικά εργαλεία συνιστούν η αυτοαξιολόγηση, οι αυτοψίες, η παροχή στοχευμένων λύσεων και, κατά περίπτωση, πόρων από πλευράς ΥΠ.ΠΟ. στα μουσεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα αυτό.

Η Πράξη «Ελληνικό Σύστημα Αναγνώρισης και Πιστοποίησης Μουσείων» (MIS 5074690) έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα 2014-2020» και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ) και από εθνικούς πόρους, με δικαιούχο τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠ.ΠΟ.

Στόχοι του Προγράμματος

Το Ελληνικό Σύστημα Αναγνώρισης και Πιστοποίησης Μουσείων στοχεύει στη βελτίωση και την αναβάθμιση όλων των ελληνικών μουσείων, αναπτύσσοντας και ενισχύοντας:

την ελκυστικότητα, με σκοπό την προσέγγιση πολλών και διαφορετικών ομάδων κοινού και την αύξηση της δυναμικής του μουσείου, ώστε να γίνει ανταγωνιστικό έναντι άλλων μορφών ψυχαγωγίας,

τη συμπερίληψη, με σκοπό τη σύνδεση του μουσείου με την τοπική κοινωνία, τη διασφάλιση της φυσικής και διανοητικής προσβασιμότητας, καθώς την κοινωνική ένταξη περιθωριοποιημένων και κοινωνικά ευάλωτων ομάδων και ατόμων,

την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα, με σκοπό την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθώς και την αντιμετώπιση των προκλήσεων σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.

Το Πρόγραμμα σε 12 λέξεις

1

Πρότυπα: στοχεύει να αναδείξει τα μουσεία εκείνα που αποδεδειγμένα λειτουργούν σύμφωνα με συγκεκριμένες ποιοτικές προδιαγραφές και προσπαθούν να εφαρμόζουν τις βέλτιστες πρακτικές στο πεδίο παρέμβασής τους.

2

Αξιολόγηση: προωθεί μια διαδικασία διττής αξιολόγησης των επιδόσεων του μουσείου, τόσο από το ίδιο όσο και από τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού, σύμφωνα με τα κριτήρια που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία.

3

Βελτίωση: αποσκοπεί στον εντοπισμό τόσο των αδυναμιών όσο και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του κάθε μουσείου και με τον τρόπο αυτό συντελεί στην περαιτέρω ανάπτυξη των μεμονωμένων μουσειακών οργανισμών, αλλά και ευρύτερα του μουσειακού γίγνεσθαι στη χώρα μας.

4

Ελκυστικότητα: εστιάζει στην αναβάθμιση της εμπειρίας του επισκέπτη, στην προσέλκυση πολλών και διαφορετικών ομάδων κοινού και ιδίως της νέας γενιάς.

5

Συνεργασία: βασίζεται στην ουσιαστική συμμετοχή του μουσείου και προϋποθέτει τον απρόσκοπτο και ειλικρινή διάλογο μεταξύ του συνόλου των εταίρων που μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες και αποβλέπουν σε έναν κοινό στόχο.

6

Τεχνογνωσία: υποστηρίζει την ανάπτυξη και διάχυση της τεχνογνωσίας και εφαρμόζει καινοτόμες λύσεις στον τομέα των μουσείων.

7

Επαγγελματισμός: καλλιεργεί τον επαγγελματισμό στον τομέα των μουσείων, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τον Κώδικα Δεοντολογίας του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM).

8

Δικτύωση: συμβάλλει στη δημιουργία δικτύων ισότιμων μουσείων, με ποικίλες δυνατότητες αξιοποίησης.

9

Εμπιστοσύνη: εγκαθιδρύει κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ εταίρων και διασφαλίζει ευνοϊκότερους όρους συνεργασίας και χρηματοδότησης.

10

Συμπερίληψη: δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην εδραίωση των μουσείων στις κοινότητες και στις τοπικές κοινωνίες τις οποίες υπηρετούν και από όπου αντλούν τη δυναμική τους. Μεριμνά ιδιαίτερα για τη διερεύνηση της φυσικής και διανοητικής προσβασιμότητας.

11

Ανθεκτικότητα: μέσα από τις πρακτικές του «Πράσινου Μουσείου», βοηθάει τα μουσεία να ανταποκριθούν στην πρόκληση της κλιματικής κρίσης και προωθεί την ανθεκτικότητά τους συνολικά.

12

Βιωσιμότητα: ενισχύει την περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική βιωσιμότητα των μουσείων, καθώς τα ωθεί στην αξιοποίηση του συνόλου των πόρων τους, έτσι ώστε να προσαρμόζονται στις αλλαγές, να αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία το μέλλον και να εμπνέουν την ίδια αισιοδοξία στις κοινότητες αναφοράς τους.

Τα Αναγνωρισμένα Μουσεία μέχρι σήμερα

Τα μουσεία που έχουν ήδη περάσει με επιτυχία τη διαδικασία Αναγνώρισης είναι δέκα. Από τα συνολικά 41 μουσεία που έχουν υποβάλει αίτημα Αναγνώρισης, 33 έχουν ολοκληρώσει το στάδιο Προελέγχου, 10 έχουν ολοκληρώσει το στάδιο Ελέγχου και έχουν αναγνωριστεί, μετά από απόφαση του Συμβουλίου Μουσείων, ενώ για 5 από αυτά οι αρμόδιες Διευθύνσεις επεξεργάζονται ήδη τα στοιχεία των Φακέλων Ελέγχου